W sezonie 2010 zespół badawczy z Mazowiecko-Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego prowadził na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie szczegółową inwentaryzację ornitologiczną w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 "Ostoja Kozienicka" (PLB140013).

W skład zespołu weszli: Sławomir Chmielewski, Jacek Tabor, Artur Tabor, Mieczysław Kurowski, Cezary Kurys, Marcin Łukaszewicz, Cezary Iwańczuk, Rafał Kuropieska, Maciej Rębiś, Mariusz Molęda i Adrian Szafrański. Szczegółowe uwarunkowania metodyczne prac terenowych zostały dostosowane do istniejących warunków siedliskowy w OSOP Ostoja Kozienicka. Obszar OSO obejmuje poza rozległym kompleksem leśnym duże fragmenty tarasu Wisły, dolinę Radomki i Zagożdżonki, stawy rybne oraz tereny rolnicze. Prace terenowe prowadzone były od II dekady marca do końca sierpnia. Kontrole dzienne podzielono na 6 okresów liczeń, dodatkowo wykonano kontrole nocne w celu wykrycia terytoriów sów, lelka i derkacza. Zgodnie z zalecaną metodyką wyznaczono powierzchnie monitoringowe dla wybranych gatunków. Łącznie na kontrole poświęcono blisko 150 dni. Dla każdego gatunku lub/i stanowiska notowano zagrożenia, jeśli takowe występowały.

2b93d181bb80cf0dc4abaeb3b05a5814.jpgW roku 2010 w Ostoi Kozienickiej odnotowano gniazdowanie 29 gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej, w tym co najmniej 7 gatunków osiągnęło próg kwalifikujący. Na uwagę zasługuje przed wszystkim wysoka liczebność lelka Caprimulgus europaeus, dzięcioła średniego Dendrocopos medius. Dla lelka progowa liczebność kwalifikująca międzynarodowe ostoje ptaków (kryterium C6) wynosi 40 par/terytoriów. W Ostoi Kozienickiej stwierdzono 108-110 par/terytoriów, a liczebność całkowita jest szacowana na 150 par lęgowych/terytoriów. Dzięcioł średni osiągnął liczebność 295-301 par, a szacowana populacja może osiągnąć nawet 330 – próg kwalifikujący C6-100 par, kryterium B3-100 par. W granicach ostoi gniazdowało wg wcześniejszych danych 15 par bociana czarnego Ciconia nigra. Aktualna ocena z roku 2010 wskazuje na lęgi 11-13 par, co umieszcza badany obszar w grupie 25 najważniejszych ostoi tego gatunku w Polsce. Dotychczas szacowana wielkość populacji derkacza Crex crex w Ostoi wynosiła 50 samców, aktualna ocena wykazała występowanie min. 176 samców, a szacowana wielkość dla całej ostoi wynosi około 240 samców, co plasuje ją na 30 miejscu wśród najważniejszych ostoi w Polsce. Gatunek ten spełniał dwa kryteria A1-60m, dotyczące gatunków globalnie zagrożonych i C1 – gatunki zagrożone w skali globalnej. Szacowana wielkość populacji lerki Lullula arborea w Ostoi Kozienickiej wynosiła 500 par. Niniejsza inwentaryzacja wykazała 515-518 par, a szacowana wielkość 600 par. Według aktualnie obowiązujących kryteriów gatunek ten spełnia w tym obszarze kryterium B2 – gatunek o niekorzystnym statusie ochronnym w Europie i C6. Jest to 8 najważniejsza ostoja lerki w Polsce. Kolejnym gatunkiem który osiągnął próg kwalifikujący była jarzębatka Sylvia nisoria. Szacowana wielkość dla Ostoi Kozienickiej wynosi około 360 par (kryterium B3-200, C6-200). Nie była znana dotychczas dla tego obszaru wielkość populacji lęgowej. Wysoką liczebność osiągnęły również takie gatunki jak dzięcioł czarny Dryocopus martius, krętogłów Jynx torquilla i dudek Upupa epops.

Na terenie Ostoi Kozienickiej nie stwierdzono w roku 2010 kraski Coracias garrulus. W ciągu ostatnich 3 lat poprzedzających niniejszą inwentaryzację obserwowano pojedyncze prawdopodobnie koczujące ptaki. Liczebność kwalifikującą osiąga w niektóre lata rybitwa białowąsa Chlidonias hybryda. W roku 2007 na stawach w Kozienicach gniazdowało 14 par (próg C6 – 7 par, B2 – 7 par).

W grupie gatunków migrujących wyróżnia się 25 gatunków o stosunkowo licznej populacji lęgowej. Wysoką liczebność osiągnęły takie gatunki jak cyraneczka Anas crecca, krogulec Accipiter nisus, samotnik Tringa ochropus, dudek, krętogłów, dzięcioł zielony Picus canus, srokosz Lanius excubitor. Ich liczebności osiągają na terenie ostoi wielkość 1% i więcej populacji krajowej. Różnorodność siedlisk lęgowych wskazuje na możliwość wzrostu w przyszłości liczby par lęgowych takich gatunków jak perkozek Podiceps ruficollis, perkoz dwuczuby Podiceps cristatus, perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena, gęgawa Anser anser, cyranka Anas querquedula, kobuz Falco subbuteo, kszyk Gallinago gallinago, słonka Scolopax rusticola, rycyk Limosa limosa, krwawodziób Tringa totanus, kląskawka Saxicola torquata, strumieniówka Locustella fluviatilis, brzęczka Locustella luscinioides, trzciniak Acrocephalus arundinaceus, potrzeszcz Emberiza calandra.

Ze względu na zróżnicowanie siedlisk ptaków występujących w Ostoi Kozienickiej stwierdzono dużą różnorodność zagrożeń. W grupie zagrożeń związanych z gospodarką leśną należy zaliczyć, ze względu na znaczną populację dzięcioła średniego, utratę siedlisk np. poprzez wycinkę lasu (164), usuwanie martwych i umierających drzew (166). Inne rodzaje praktyk rolniczych lub leśnych, nie wymienione powyżej (kod 190), zmiana sposobu uprawy (101), zalesianie (161), zabudowa rozproszona (403) to główne zagrożenia dla siedlisk lerki w Ostoi Kozienickiej. Na liście potencjalnych zagrożeń znajduje się m.in. zalesianie (161). Dotyczy to zwłaszcza zrębów i ugorów na skrajach lasów. Miejsca te mają szczególne znaczenia dla lelka. Na terenach otwartych nowym, ale istotnym zagrożeniem jest rozjeżdżanie wydm przez quady i inne pojazdy motorowe (623).

Spośród zagrożeń kluczowych dla zachowania stanu liczebnego derkacza w ostoi należy wymienić 102 – koszenie, 141 – zarzucenie pasterstwa, 161 – zalesianie, 400 – tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane, 810 – odwodnienie. Dla ochrony stanowisk bociana czarnego kluczowe zagrożenia związane są z prowadzoną w lasach państwowych gospodarką leśną (160).
Na podstawie uzyskanych wyników proponuję się korekty granic Ostoi w kilku miejscach.  Obszar miasta Pionki (wyłączenie), lewobrzeżna część doliny Radomki (włączenie), fragment łąk w okolicy wsi Linów oraz fragment lasów państwowych w rejonie Świerży Górnych (włączenie).

Wykorzystanie powyższych wyników inwentaryzacji możliwe wyłącznie za zgoda Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Sławomir Chmielewski
Mieczysław Kurowski
Jacek Tabor
Marcin Łukaszewicz
Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne

banerruch

Ilość odwiedzin

2814825
DzisiajDzisiaj43
WczorajWczoraj570
TydzieńTydzień1588
MiesiącMiesiąc7910