Strategia
Dotychczas zebrane w kartotece M-ŚTO informacje o występowaniu wyżej wymienionych gatunków na Nizinie Mazowieckiej i Krainie Gór Świętokrzyskich są niewystarczające. W związku z tym zachęcam wszystkich od wzięcia udziału w ogólnoregionalnej akcji, której celem jest dokładniejsze rozpoznanie częstości pojawów, kierunku przelotów, liczebności oraz wybiórczości środowiskowej w tym okresie. Zgromadzone dane na temat występowania śnieguły i górniczka wskazują, że tereny NM i KGŚ nie odgrywają większej roli jako zimowisko tych gatunków.
Przeprowadzone liczenia w latach 1987-88-89 dały następujące wyniki: Nizina Mazowiecka: na 10 trasach o długości łącznej 110 km stwierdzono dwa razy górniczka i dwa razy śniegułę, w Krainie Gór Świętokrzyskich wykonano liczenia na 6 trasach o łącznej długości 65 km i stwierdzono na dwóch trasach śniegułę, raz górniczka i raz rzepołucha. Na tak uzyskany wynik mogło mieć wpływ wiele czynników, w tym nieznajomość głosów ptaków, niedostosowanie się do wyznaczonych ścisłych terminów liczeń, niewłaściwy wybór trasy jak również wykonywanie liczeń w niesprzyjających warunkach atmosferycznych.
Opis metody liczeń
W akcji może uczestniczyć każdy, kto zechce poświęcić 6 dni na kontrole terenowe. Należy wybrać w terenie trasę marszu długości min. 10 km położoną wśród otwartych pól lub w dolinach rzecznych o dużym fragmencie otwartych łąk. Jako trasę marszu najlepiej wybrać mało uczęszczaną polną drogę, dzięki czemu łatwiej będzie przeprowadzić kontrolę w zimie. Przed rozpoczęciem właściwej kontroli dobrze jest zrobić rozpoznanie w celu wstępnego zapoznania się z trasą, wykrycia miejsc atrakcyjnych dla żerowania ptaków. Stwierdzono, że górniczki szczególnie gustują w nasionach komosy i szarłatu oraz często przebywają na świeżo zaoranych polach, śnieguły – nasiona komosy, częściej spotykane w dolinach rzecznych niż górniczki, rzepołuchy – nasiona komosy, tobołka i bylicy. Dlatego obszary ze skupiskami tych chwastów będą "magnesem" ściągającym ptaki. Obserwacje na tej samej trasie należy przeprowadzić w 2 terminach (wiosna – jesień)
Przelot jesienny:
2 dekada listopada – pierwsza kontrola
3 dekada listopada – druga kontrola
1 dekada grudnia – trzecia kontrola
Przelot wiosenny:
2 dekada lutego – czwarta kontrola
3 dekada lutego – piąta kontrola
1 dekada marca – szósta kontrola
Należy ściśle trzymać się wymienionych terminów. Podczas kontroli należy penetrować pas terenu o szerokości w zasięgu wzroku i słuchu. Dozwolone jest zejście z wyznaczonej trasy w celu kontroli skupień chwastów itp. Jako rzecz podstawową, zalecamy oddzielne notowanie ptaków wędrujących (z podaniem kierunku przelotu) oraz żerujących i odpoczywających. Prosimy o oddzielne notowanie wielkości stada, pojedynczych osobników oraz jeśli to możliwe gatunku rośliny, na której żerowały ptaki. Przybliżony czas przejścia 10 km trasy – 4 godz. Interesują nas wszystkie rezultaty, również negatywne wyniki kontroli.
Podsumowanie wyników
Po zakończeniu wszystkich kontroli należy przesłać dane zawierające:
- Opis terenu: położenie (miejscowość, gmina, województwo), długość trasy i szerokość, typ ternu (pola, łąki, ugory w %).
- Warunki kontroli: data, czas trwania liczenia (od godz... do godz...), temperatura średnia, grubość pokrywy śnieżnej lub jej brak.
- Wyniki kontroli: gatunek i liczba osobników, data i godzina obserwacji, jeśli ptaki wykazywały przelot – kierunek przelotu (nie dotyczy lokalnych przelotów w poszukiwaniu żerowiska), jeśli żerowały lub odpoczywały opis lokalnego środowiska.
Dla ułatwienia rozpoznania gatunków w terenie zestawiono cech pomocne przy rozpoznawaniu gatunków (w tabeli uwzględniono również makolągwę, ponieważ gatunek ten łatwo pomylić z rzepołuchem, zwłaszcza młodociane osobniki makolągwy)
Opracował: Sławomir Chmielewski
Koordynator akcji na terenie NM i KGŚ: Sławomir Chmielewski,
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
